LÁ THƯ HUYNH TRƯỞNG
11
THỬ SUY NGHĨ VỀ MỘT HƯỚNG SINH
HOẠT THÍCH HỢP CHO GIA Đ̀NH PHẬT TỬ VIỆT NAM
TRONG THỜI ĐẠI MỚI (4).
Trần
Kiêm Đoàn
California, Hoa Kỳ
ngày 15 tháng 9 năm 2007
Thư gởi các em:
Đoàn sinh Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam.
Các em
thân mến,
Mở đầu thư nầy, anh
thay mặt các em để xin kính gởi lời cám ơn lên
quư Thầy, Cô, các bậc thức giả, các anh chị
trưởng Hướng Đạo và GĐPT Việt Nam thuộc nhiều
thế hệ và lứa tuổi khác nhau đă tham gia đóng
góp ư kiến rất nhiệt t́nh, cở mở trong tinh thần
chia sẻ và xây dựng. Trong số các ư kiến gởi
đến qua e-mail, có thư dài đến 5 trang chữ nhỏ.
Điều nầy chứng tỏ tấm ḷng ưu ái của thế hệ đàn
anh cũng như đàn em về một hướng đi trong sáng,
lành mạnh và cẩn trọng của tuổi trẻ Việt Nam cho
hôm nay và mai sau.
Ư kiến gởi đến sớm
nhất sau “Lá thư huynh trưởng” số 10 là của thầy
Thích Pháp Trí. V́ nhận thấy ư kiến của Thầy
nêu bật được những mối quan tâm cụ thể đối với
sinh hoạt GĐPT tại quê nhà, nên xin được trích
nguyên văn như sau:
“… Trước hết,
Pháp Trí (PT) thấy anh Trần Kiêm Đoàn mặc dù có
tâm huyết với GĐPT nhưng do ít có những thông
tin, nên dù đă mấy lá thư rồi mà người đọc vẫn
chưa thấy anh có những giải pháp cụ thể nào.
Theo tôi, GĐPT chúng ta hiện nay khỏi cần phải
bàn đến chính trị nữa, v́ chính trị không quan
trọng; vả lại, sinh hoạt của GĐPT ở trong nước
hiện nay cũng chẳng có sự cấm đoán ǵ. Có chăng
những khía cạnh phần nào giới hạn th́ cũng chỉ
là những hiện tượng đối với một số GĐPT không
theo pháp chế của nhà nước. Điều đó cũng chẳng
có ǵ lỗi ở Nhà nước, v́ sống trong quốc gia nào
th́ phải theo pháp luật của quốc gia đó.
Điều mà tôi
quan tâm là giải pháp nào là giải pháp thích hợp
và khả thi cho những vấn đề sinh hoạt của GĐPT
đang thực sự đối diện với những hiện trạng đáng
suy nghĩ sau đây:
1. Kinh tế:
Nhiều huynh trưởng và đoàn sinh hiện nay không
phải thiếu cơm ăn áo mặc nhưng phải chạy theo xu
thế "phú quư sinh lễ nghĩa" chung của xă hội nên
họ phải cáng đáng chuyện lo làm kinh tế, không
có nhiều thời gian cho việc sinh hoạt đời sống
tôn giáo, tâm linh.
2. Chương
tŕnh tu học hiện nay đă quá lỗi thời, chưa có
một sự tu chỉnh nào kịp thời để đáp ứng cho sinh
hoạt của đoàn sinh; trong khi đó, biết bao nhiêu
điều hay và hấp dẫn ở ngoài xă hội lôi kéo các
em.
3. Tŕnh độ
về Phật pháp lẫn văn hóa của Huynh trưởng hiện
nay phần lớn kém hơn đoàn sinh, do ở trong thời
xa lộ thông tin mà các anh chị lại không chịu
tiếp thu và học hỏi nên khi giảng dạy các em
đoàn sinh đă không phục các anh chị.
4. Đạo đức
của nhiều huynh trưởng bị xuống cấp; trong khi
đó, truyền thống tu học Phật giáo rất chú trọng
đến vấn đề thân giáo.
5. Đoàn sinh
lại bị một áp lực học hành từ phía nhà trường và
GĐPT. Nền giáo dục VN hiện nay bị "phê phán” là
một nền giáo dục áp đặt học sinh học hành quá
mức. Nhà trường bắt học sinh học rất nhiều môn,
trong đó có cả học sinh hoạt Đoàn, Đội, chiếm
nhiều th́ giờ của các em. V́ vậy, nhiều phụ
huynh lo lắng sợ con em ḿnh “học hành quá tải”,
nên ngăn cản các em không cho đến sinh hoạt ở
GĐPT.
Trên đây là
một số điều căn bản và thiết yếu. Từ đó Pháp Trí
nghĩ , anh Trần Kiêm Đoàn nên bằng vào
những thực tiễn đó mà rút ra những giải pháp bổ
ích hơn cho GĐPT. Chẳng hạn, anh có thể đưa ra
những mô h́nh sinh hoạt của Hướng Đạo ngày xưa
và ngày nay; một vài mô h́nh sinh hoạt của Thanh
niên Phật tử Phật Giáo Thái Lan, Mă Lai... mà
anh thấy hay và có thể áp dụng được cho GĐPTVN.
Từng giải
pháp một, nhỏ thôi, từ những giải pháp nhỏ đó mà
dần dần rút ra những giải pháp lớn. Pháp Trí
nghĩ chúng ta nên đưa ra những giải pháp "cứu
lấy t́nh thế" đă, chứ chưa nên cầu có những giải
pháp hoàn hảo. Chẳng hạn, trong thời gian qua,
PT đă cùng với một số anh chị Huynh trưởng tổ
chức các đợt "Chơi để học" như "Đường về Tuyết
Sơn", "Cuộc thi GĐPT t́m hiểu về pḥng chống
HIV/AIDS", bằng lối áp dụng công nghệ hiện đại
như máy tính, màn h́nh chiếu... để tổ chức cho
các em vừa chơi vừa học rất bổ ích. Những việc
vui chơi như vậy, nếu ḿnh có sự huấn luyện cho
các anh chị trong việc sử dụng vi tính, màn h́nh
chiếu, rồi tổ chức chơi cho từng đơn vị, sau đó
tiến đến tổ chức chơi quy mô cho từng thành
phố, từng tỉnh, rồi tiến đến tổ chức thi quốc
gia, th́ PT nghĩ sẽ càng ngày càng thu hút rất
nhiều đoàn sinh.
Đại khái là
như vậy, c̣n nhiều giải pháp "chữa t́nh thế"
nữa. Nhưng đó mới chỉ là việc làm tự phát của
một vài cá nhân thôi. Vấn đề của ḿnh là làm sao
để những giải pháp đó có thể thực hiện được ở bề
diện rộng.
Và điều quan
trọng cuối cùng mà như PT đă đưa ra đầu tiên vẫn
là kinh tế. PT nghĩ chúng ta không b́ ngày xưa
được. Ngày xưa điều kiện xă hội rất ít, không
bị nhiều thứ lôi cuốn như hiện nay nên thanh
niên Phật tử rất dễ thích nghi với môi trường
sinh hoạt vào thời đó. Bây giờ nhu cầu của xă
hội đ̣i hỏi nhiều thứ, nên làm ǵ cũng cần phải
có tiền. Nhiều đơn vị GĐPT muốn tổ chức những
cuộc thi, vui chơi giải trí cho các em nhưng
không có tiền. Mỗi lần đi trại, các em đóng 10
ngh́n là khó rồi, nói ǵ đến tổ chức những việc
lớn. Cho nên làm sao lập ra một ban Bảo trợ cho
GĐPT, hoạt động một cách hữu hiệu và khoa học
th́ mới có thể giúp GĐPT sinh hoạt tốt được…”
Thư của Thầy
Pháp Trí phản ánh phần nào quan điểm (1) phi
chính trị, (2) hiện đại hóa và (3) trẻ trung hóa
tổ chức GĐPTVN trước khúc quanh của một thời đại
mới. Bất cứ một tiến tŕnh “hóa” nào cũng cần
phải bắt đầu bằng sự sử dụng một cách có hiệu
quả các phương pháp tổ chức và quản lư đă được
bảo chứng về sự thành công của nó qua thực tế.
Trong nghệ thuật và kỹ thuật tổ chức và quản lư
hiện đại, giới kỹ thuật và doanh nhân Âu Mỹ
thường áp dụng khuynh hướng quản lư vĩ mô
(macro-management) để tổ chức và quản lư.
Hướng quản lư vi mô (micro-management) để
thực hiện và duy tŕ sinh hoạt. Cụ thể như
trong sinh hoạt của GĐPTVN hiện nay chẳng hạn.
Từ cơ cấu tổ chức gồm các ban hướng dẫn trung
ương, địa phương, ban huynh trưởng của từng đơn
vị gia đ́nh, các đàn đội chúng trưởng trong gia
đ́nh, hội phụ huynh và các ban bảo trợ, quư Thầy,
Cô cố vấn giáo hạnh; cho đến nội dung tu học,
công tác từ thiện xă hội, hoạt động thanh niên,
thể thao văn nghệ, đường lối sinh hoạt cơ bản…
Tất cả đều thuộc về phạm vi cơ cấu tổ chức mà
người Mỹ có thể tóm gọn trong chữ “What?”.
Nghĩa là “Cái ǵ” mà chúng ta cần phải xác định
cho đúng và những ǵ cần phải làm; những ǵ cần
phải thay thế hẳn; những ǵ cần phải hiện đại
hóa và phương tiện hóa cho khỏi bị thụt lùi hay
lăo hóa trong tinh thần tŕ trệ của sự cố chấp
và bảo thủ hẹp ḥi. H́nh thức quản lư vĩ mô
sẽ thích hợp để nắm bắt và giải quyết cho đối
thể “What?” nầy. Khi đă xác định được những ǵ
cần làm một cách rơ ràng, có hệ thống mang tính
khách quan và khoa học th́ hướng giải quyết theo
tinh thần quản lư vi mô mà người Mỹ đặt
vấn đề, cũng trong một chữ, là “How?”. Nghĩa là
làm “Thế nào” để ứng dụng cho thích hợp với hoàn
cảnh cụ thể và có kết quả tốt. Phần tŕnh bày
và nhận định của Thầy Pháp Trí trên đây được
nh́n sự kiện qua lăng kính quản lư vi mô.
Nhờ vậy, Thầy đă cung cấp một cái nh́n nội kiến
(insight) rất chân xác về mặt biểu hiện của
GĐPTVN hiện nay. Tuy nhiên, những ǵ biểu hiện
trên bề mặt nổi thường dễ thấy, nhưng đấy chưa
phải là gốc rễ sâu xa; là xương sống cốt lơi làm
nguyên nhân tạo tác nên vấn đề. Bởi thế, đă
có nhiều tài liệu giáo khoa, bài phân tích và
nhận định, cùng những lời khuyên thiết tha của
hàng thức giả đưa ra như một giải pháp ngắn gọn,
cụ thể, trực tiếp mang tính Phương Châm (Motto)
và Khẩu Hiệu (Slogan) để thường xuyên nhắc nhở
và định hướng cho hành động, mong sớm giải quyết
vấn đề. Thế nhưng tất cả chỉ tạo ra một nguồn
tác động tâm lư ban đầu, rồi nhanh chóng rơi vào
im lặng và t́nh huống th́ đâu cũng vẫn c̣n
nguyên ở đó. Câu hỏi đặt ra là “tại sao?” Và
câu trả lời thường gặp là “v́ chưa nắm được hay
né tránh không chịu nắm bắt nguyên nhân chính
của vấn đề.”
Bởi vậy, giải quyết vấn đề tuy khó, nhưng không
khó bằng xác định và nắm bắt cho được những vấn
đề ưu tiên cần phải giải quyết là ǵ. Trong
tinh thần tham khảo và trưng cầu ư kiến hiện
nay, các nhà nghiên cứu nghiêm cẩn thường bắt
đầu bằng cách vận động và phối hợp sự “động năo”
(brainstorm) càng nhiều, càng rộng càng tốt từ
phía những người quan tâm hay có tiếp cận với đề
tài được đưa ra. Tương tự như thế, tinh thần cơ
bản trong những “lá thư huynh trưởng” chỉ mới là
một cách đặt vấn đề để trưng cầu ư kiến với dự
kiến h́nh thành một phương pháp luận thích hợp
cho việc giải quyết vấn đề. Thói quen “truyền
thống” nhằm đưa ra những lời khuyên và phương
châm hành động đă ghi sẵn trong sách giáo khoa
không c̣n thích hợp trong môi trường khoa học kỹ
thuật và truyền thông đại chúng ngày nay. Và đó
cũng là tinh thần truyền thống Phật giáo xem tất
cả đều là phương tiện để chủ thể “tùy duyên” sử
dụng mà giải quyết vấn đề cho chính ḿnh.
Đề cập đến một thực tế đă làm viên
đá cản đường, ngăn chận hướng tiến cần thiết của
tuổi trẻ, thư của anh Nguyễn Thái Hùng gởi từ
Cần Thơ nêu lên hiện trạng của các đoàn thể tuổi
trẻ Việt Nam rất đáng quan tâm suy nghĩ. Xin
trích nguyên văn một đoạn trong thư của anh Thái
Hùng như sau:
Cách đặt vấn đề và giải quyết vấn đề trong thư số 9 rất
được nhiều huynh trưởng, kể cả các trưởng Hướng Đạo cùng xem. Tất
cả ai cũng phải công nhận là cần có sự thay đổi trong phương thức
hoạt động cho phù hợp t́nh h́nh mới. Nhưng trở ngại lớn nhất là
những thế lực già nua với tư duy cũ vẫn muốn nắm quyền và không
chịu tiếp thu cái mới; cộng với sự không thức thời, không thực tế trong
hoàn cảnh xă hội hiện nay, nên từ đó luôn luôn xảy ra mâu thuẫn giữa
Hiện tại, không chỉ ở GĐPT mà chính trong Hướng Đạo Việt Nam
cũng chia năm xẻ bảy. Sự phân hóa này ngày càng trầm trọng và đă
có người lợi dụng cơ hội nầy để gây chia rẽ trong phong trào; thậm
chí có kẻ “ngư ông đắc lợi!” Có một điều em suy nghĩ về câu nói cổ
xưa của ông bà đă để lại vẫn c̣n rất đúng cho bây giờ: “Đoàn kết th́
sống, chia rẽ th́ chết.” Đó là chưa nói đến câu : “ Một cây làm chẳng
nên non, ba cây chụm lại nên ḥn núi cao.” Những lời dặn ḍ nầy ai mà
không thuộc nằm ḷng từ khi c̣n đi học. Nhưng các Trưởng quên, hay
giả vờ quên v́ mù quáng do bị danh lợi trước mắt che khuất.
Giờ đây theo em nghĩ, các trưởng lớn tuổi rồi nên bàn giao lại
công việc cho lớp trẻ. Lớp người trẻ với kiến thức mới, cộng với phương
pháp mới, nếu trực tiếp điều khiển với sự trao truyền kinh nghiệm và
giúp uốn nắn hoặc khuyến cáo những sai lệnh cho đàn em th́ tốt hơn.
Thưa trưởng,
Em nghĩ rằng, chúng ta quan tâm đến các em là chúng ta muốn
giúp đỡ các em phát huy tính khí cao đẹp của một người công dân tốt.
Các em sẽ là lớp công dân trẻ đóng vai tṛ tích cực giúp cho đất nước
ngày một phát triển. Nếu các trưởng dạy dỗ các em bằng ư hướng lôi
kéo các em phải lệ thuôc vào cá nhân ḿnh th́ c̣n ǵ là đạo lư nữa.
Và hơn hết nó đă biểu hiện cho hiện tượng chia rẽ, bè phái.
Thời đại hôm nay sau gần 2 thế hệ bị phân hóa trầm trọng, đạo
lư cũng bị ảnh hưởng tiêu cực khó giữ được nề nếp như xưa. Quan hệ
xă hội, do đó, trở nên phức tạp. Em hy vọng là anh sẽ có nhiều bài
phân tích sâu hơn để cho những người tham quyền cố vị hiểu được
sự tác hại mà rời bỏ tham vọng của ḿnh giúp cho tuổi trẻ lành mạnh
vươn lên. Làm sao giúp cho các trưởng trẻ lên cầm đoàn mà
vẫn tạo được sự sinh hoạt hài ḥa, không để sự hụt hẫng xảy ra…”
Mối ưu tư chính của anh Nguyễn Thái Hùng là t́nh trạng “lăo hóa”
của cấp huynh trưởng hiện nay. Người Á Đông vẫn thường bị
người phương Tây nhận xét là “không già kịp với tuổi.” Đây là
một loại “tâm lư bất tử” (immortal psychology) khá phổ biến trong
cộng đồng người Việt đă dẫn đến những hậu quả “tự thân xuống
cấp” thật đáng xót xa như trường hợp những nhà thể thao lớn tuổi
không chịu rút lui cho đến khi bất lực bỏ cuộc trên thao trường;
những nghệ sĩ sân khấu không chịu rời ánh đèn màu cho đến khi
khán giả ngoảnh mặt quay lưng… Và trong nhiều đơn vị GĐPT,
các “bác” huynh trưởng vừa đến Đoàn sinh hoạt, vừa dắt cháu
nội, cháu ngoại theo đoàn oanh vũ. Đem ảnh hưởng “tâm sinh lư
cao niên” vào môi trường sinh hoạt thanh thiếu niên là điều tối kỵ
trong các đoàn thể thanh thiếu niên, tuổi trẻ tại Âu, Mỹ.
Đến đây, anh phải xin lỗi thầy Pháp Trí, quư độc giả
và các em v́ anh vẫn c̣n kéo dài cuộc “Hành Tŕnh nghe ngóng,
thu lượm tin tức”, chưa chịu hạ buồm, neo thuyền về bến để đưa
ra một giải pháp hay một đề nghị nào cụ thể, rằng, GĐPTVN
chúng ta phải “làm như thế nầy hay làm như thế nọ” để kiện toàn
tổ chức. Như các em đều rơ, con đường tu học là con đường đầy
gian khổ. Nếu dễ như lư tưởng mang tính tượng trưng “nhất niệm
văng sanh” – trong một niệm sanh về Cực Lạc. Cơi Di Đà bát
ngát trời sen – th́ có lẽ sáu nẻo luân hồi đă “đóng cửa” và anh
em chúng ta khỏi cần dắt d́u nhau đến chùa tu học v́ chúng
sanh đă hết đau khổ và đạo Phật ca khúc khải hoàn rồi, phải
Thư sau, anh sẽ tiếp tục nêu dẫn và chia sẻ ư kiến
với em Đỗ Kế Lợi từ Đà Nẵng, anh Tâm Duệ Nguyễn Đức Châu
từ ban hướng dẫn GĐPT trung ương. Và, qua hệ thống điện
thư, anh mong sẽ nhận được nhiều ư kiến của các em. Mỗi
ḍng chữ của các em là một bông hoa trong Vườn Lam nên
dáng hoa nào cũng đẹp và quư cả. Qua các em, nhờ các em
kính thưa lại với quư Thầy, Cô và quư anh chị huynh trưởng trong
đơn vị GĐPT của các em, rằng: Bên cạnh các em đoàn sinh thân
thương, anh sẽ rất trân trọng đón nhận những ư kiến đóng góp
xây dựng từ mọi phía, rộng khắp và không phân biệt.
Các em biết không? Anh đang viết thư cho em từ miền
Bắc tiểu bang California, nước Mỹ. Mùa Thu – mùa tựu trường –
Thương chúc các em một đầu Thu thật êm đềm ở quê
nhà và khắp nơi trên thế giới.
Thân mến chào các em
Nguyên
Thọ Trần Kiêm Đoàn
www.Trankiemdoan.net
Ư kiến xin gởi về:
Doantran@sbcglobal.net
trở về tôn giáo - phật
giáo