LÁ THƯ HUYNH TRƯỞNG
9
THỬ SUY NGHĨ VỀ MỘT HƯỚNG SINH
HOẠT THÍCH HỢP CHO GIA Đ̀NH PHẬT TỬ VIỆT NAM
TRONG THỜI ĐẠI MỚI (2).
Trần
Kiêm Đoàn
California, Hoa Kỳ ngày 15 tháng 8 năm 2007
Thư
gởi các em:
Đoàn sinh Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam
(GĐPTVN)
Các
Em thân mến,
Sau khi Lá Thư
Huynh Trưởng 8 – Bài số (1) trong loạt bài nầy –
đến với chư thiện hữu và các em, anh rất vui
mừng nhận được nhiều ư kiến phản hồi từ trong và
ngoài nước. Ư kiến, nhận định và đề nghị tuy có
khác nhau về phía góc nh́n; tâm t́nh không giống
nhau về mức độ; nhưng phản ứng về một hướng đi
tương lai cho GĐPT-VN có điểm giống nhau gần như
chung nhất: Đó là thời gian và hoàn cảnh đă
chín mùi cho một sự duyệt xét, cải thiện và cập
nhật về một tiến tŕnh hiện đại hóa lề lối tổ
chức và sinh hoạt của GĐPTVN. Bên cạnh nhu
cầu cấp thiết của một sự đổi mới, điều quan ngại
lớn nhất vẫn là một sự thể hiện hài ḥa tinh
thần “tùy duyên bất biến.” Nghĩa là sự cải thiện,
chuyển hướng cần thiết tùy nghi theo điều kiện
và hoàn cảnh nhưng vẫn không làm thay đổi tinh
thần từ bi, trí tuệ và dũng mănh cơ bản của
người Phật tử; cũng như không xa rời bảng giá
trị tinh hoa truyền thống văn hóa Việt Nam.
Tiền đề cho một sự
thay đổi bắt đầu từ đâu?
Xưa nay, những sự
cải tổ nghiêm túc đều bắt đầu bằng sự thay đổi
định hướng và thay thế thói quen. Sự thay đổi
định hướng tuy khó nhưng sự thay thế một thói
quen cũ về nếp nghĩ, nếp nh́n, nếp làm c̣n một
trăm lần khó hơn. Cổ điển như chuyện anh hùng
Lương Sơn Bạc với 36 thiên cương, 72 địa sát mà
Tống Giang cũng phải kêu lên rằng: “Núi cao dời
dễ, tính người khó thay!” Thời đại nguyên tử,
Einstein cũng phải dè chừng khi nói đến sự thay
đổi. Ông ta cho rằng, phá vỡ một nguyên tử c̣n
dễ hơn là phá vỡ một thói quen, một định kiến
nơi mỗi con người!
Bởi thế ở Mỹ, khi
một sự thay đổi mang tính chất văn bản, mồm mép,
quảng cáo mà chẳng có một hành động hay sự
chuyển biến cụ thể, hữu hiệu nào cả thường bị
gọi một cách nôm na là “Dịch vụ Mồm mép nói
suông” (Lip service) hay là chủ nghĩa Băng Dán (Bandagism.)
Mỹ có một nền kinh tế phồn thịnh v́ trong đời
sống hàng ngày Mỹ đă chọn chủ nghĩa thực dụng và
mạnh dạn loại bỏ chủ nghĩa mồm mép và băng dán
thường chỉ có tác dụng làm suy yếu và kéo lùi
hướng tiến của xă hội mà thôi. Chúng ta đă có
khi nào định tâm nh́n lại trong ta và quanh ta
sự hiện hữu của loại chủ nghĩa mồm mép và băng
dán tai hại ấy để loại bỏ nó đi chưa các em?
Trong số những ư
kiến tương đối khách quan về sự cần thiết vai
tṛ tiền phong của tuổi trẻ Việt Nam trong khung
cảnh toàn cầu hóa của đất nước, có ư kiến của
anh Nguyễn Thái Hùng từ Cần Thơ. Anh Hùng đặt
vấn đề rằng, anh rất nhiệt t́nh hỗ trợ cho những
sinh hoạt lành mạnh và công ích của các thành
viên Hướng Đạo sinh và tuổi trẻ Việt Nam tại quê
nhà. Tuy nhiên, anh dang t́m một hướng đi
thích hợp và hữu hiệu trong một hoàn cảnh cụ thể
của đất nước như hiện nay. Bởi vậy, anh tha
thiết muốn biết những hoạt động thanh niên tương
tự như thế tại các nước Âu Mỹ để xem thử thế
giới bên ngoài có những điều ǵ hay đáng cho
chúng ta noi theo và những điều ǵ dở đáng cho
chúng ta khắc phục.
Có thể nói rằng,
những điều về sinh hoạt giới trẻ và những đoàn
thể thanh niên Âu Mỹ mà anh Thái Hùng mong được
biết th́ cũng là điều mà giới đàn anh và phụ
huynh Việt Nam cả trong lẫn ngoài đất nước cũng
đều muốn biết.
Châu Âu và châu Mỹ
là hai lục địa đă khai sinh ra những phong trào,
đoàn thể thanh niên, xă hội lớn nhất của thế
giới hiện nay như Hướng Đạo, Hồng Thập Tự (Chữ
Thập Đỏ), Thanh Niên Tin Lành (YMCA: Young Men’s
Christian Association.) Năm 2007, phong trào
Hướng Đạo thế giới đă có đến 38 triệu đoàn sinh
trên 216 quốc gia. YMCA hiện có mặt trên 126
quốc gia. Chỉ riêng tại Mỹ th́ YMCA cũng đang
có tới 2.700 hội với trên 20 triệu hội viên.
Hội Chữ Thập và Lưỡi Liềm Đỏ th́ hầu như có mặt
khắp mọi quốc gia trên toàn thế giới.
Liếc nhanh qua
những con số về địa bàn, nhân sự và ngân khoản
hoạt động rộng khắp và to lớn của các hội đoàn
có mặt thanh niên trên toàn cầu để chúng ta chia
sẻ với nhau một khái niệm chung rằng, những hội
đoàn hoạt động thanh niên và xă hội của chúng ta
c̣n quá khiêm tốn và giới hạn. Riêng về đoàn
thể Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam, tuy về h́nh thức
không phải là một phiên bản của Hướng Đạo; nhưng
về mặt h́nh thức tổ chức hoạt động thanh niên và
sinh hoạt ngoài trời rất gần với Hướng Đạo.
Vào thời điểm năm
1942, song song với phong trào Phật học Đức dục,
bác sĩ Tâm Minh - Lê Đ́nh Thám đưa ra sáng kiến
thành lập Gia Đ́nh Phật Hóa Phổ. Đấy là tiền
thân của Gia đ́nh Phật tử ngày nay. Hướng sinh
hoạt của Gia Đ́nh Phật Hóa Phổ căn bản dựa trên
h́nh thức sinh hoạt của phong trào Hướng Đạo
Việt Nam (từ 1930) và Hướng Đạo thế giới (từ
1907) đang phát triển khá mạnh mẽ vào thời đó.
Quan sát, t́m hiểu
và suy niệm về kinh nghiệm thực tế của phong
trào Hướng Đạo và các đoàn thể thanh niên có tầm
cỡ ngày càng lớn mạnh trên toàn cầu để chúng ta
cùng học hỏi.
Các em đoàn sinh
GĐPT thân mến,
Chúng ta đang nói
với nhau trong t́nh anh em, trong nguyên lư vận
hành cơ bản của đạo Phật là chính ta và vạn pháp
quanh ta thay đổi trong từng chớp mắt. Anh em
ta cần tránh xa định kiến cho rằng, ta măi măi
là như vầy và người cũng măi măi là như thế nọ
không bao giờ thay đổi. Trong đạo Phật, tất cả
đều đang thay đổi, – Tạc nhật dạ xoa tâm; kim
triêu bồ tát diện: Hôm qua ḷng quỷ dạ xoa;
sáng nay bồ tát mặt hoa sáng ngời – mọi sự
đều tốc hành biến hiện trong từng nhấp nháy của
thời gian.
Bên cạnh nguyên lư
vô thường, chúng ta cũng cần đến với nhau bằng
tinh thần vô phân biệt của đạo Phật. Sự phân
biệt giữa vô minh và trí tuệ rất rạch ṛi, minh
bạch. Tuy nhiên, tinh thần trung đạo và ư hướng
đối xử không phân biệt vẫn là tinh thần cốt tủy
của đạo Phật trong mọi sinh hoạt học đạo và hành
đạo. Ta thấy rất rơ kẻ dối trá và người chân
thật; nhưng t́nh thương và ư hướng giúp người
thấy rơ đường lành đối với người chân thật và kẻ
dối trá là một. Trang bị cho nhau bằng một tinh
thần như thế, chúng ta thử nh́n người, rồi nh́n
lại chúng ta.
Trước hết, chúng ta
t́m đến với phong trào Hướng Đạo quốc tế. Sức
mạnh nào đă giúp các Hướng Đạo sinh trên toàn
thế giới gồm những cá nhân vốn khác nhau về mọi
mặt như văn hóa, chủng tộc, hoàn cảnh, giới
tính, ngôn ngữ… hiểu biết nhau, chia sẻ chung
cùng lư tưởng, không ngừng vươn lên và phát
triển rực rỡ như ngày nay?
Khi trung tướng
Robert Baden-Powell trong quân đội Hoàng gia Anh
sáng lập phong trào Hướng Đạo đầu tiên năm 1907
tại Brownsea Island, ông đă viết ra những nguyên
tắc sinh hoạt rơ ràng cho phong trào Hướng Đạo
được ghi trong Cẩm Nang Hướng Đạo (Scouting
for Boys; London, 1908). Theo các nhà
chuyên môn về tâm sinh lư và trào lưu tuổi trẻ
Đông cũng như Tây th́ trong số những nguyên tắc
cơ bản nhất đă giúp cho Hướng Đạo đứng vững và
phát triển trong mọi t́nh huống chính trị, kinh
tế, xă hội và không bị thoái trào bởi những cơn
biến động, khủng hoảng về thời cuộc tại nhiều
nước trong 100 năm lịch sử của tổ chức nầy
là nhờ giữ vững được “3 nguyên tắc thiết yếu
nhất cho sự thành công” (3 crucial principles
for success). Đó là:
1. Độc lập
(independence).
Vốn là một tướng lănh trực
tiếp cầm quân tại Ấn Độ và châu Phi trong những
năm 1880 và 1890, Baden-Powell chú ư về khả năng
ứng phó độc lập để sống c̣n trong những hoàn
cảnh khó khăn của các đơn vị quân đội thường có
hiệu quả cao hơn là ngoan ngoăn tuân lệnh cấp
trên một cách mù quáng. (www.scouting.org/media/review/2005.html).
Phong trào Hướng Đạo của các nước trên thế giới
có một truyền thống chung là rất kỷ luật và tuân
hành những nguyên tắc tổ chức lănh đạo và quản
lư. Tuy nhiên, tinh thần độc lập và tự trị đối
với cá nhân và đội ngũ cũng được đề cao và bảo
vệ đến nơi đến chốn. Một trưởng Hướng Đạo lăo
thành, trưởng William Gardner ở Toronto gợi ư về
tinh thần “độc lập có kỷ luật” nầy trong câu
nói: “Độc lập là không nhắm mắt hùa theo số
đông hay xuôi tay trước thế lực khống chế để làm
điều vô lư trái với những nguyên tắc căn bản của
Hướng Đạo.”
2. Phi
chính trị (non-political).
Phong
trào Hướng Đạo thế giới khẳng định: “Hướng Đạo
là tổ chức tự nguyện, phi chính trị và giáo
dục.”
Bản chất
của chính trị là đấu tranh và nắm quyền lực;
trong lúc bản chất của các đoàn thể thanh niên,
xă hội nói chung và phong trào Hướng Đạo nói
riêng là sống hài ḥa và tôn trọng hệ thống quyền
lực lănh đạo của xă hội. Trăi qua hai cuộc chiến
tranh thế giới và vô số các cuộc chiến đấu vũ lực
và đấu tranh chính trị gay gắt giữa hai hay nhiều
phía đối đầu nhau khắp các nước trên thế giới,
phong trào Hướng Đạo vẫn không bị chính trị dùng
làm phương tiện hay chi phối. Các chế độ chính
trị hoàn cầu thay đổi liên tục, nhưng phong trào
Hướng Đạo thế giới đă không bị ngă đổ theo trong
suốt cả thế kỷ 20 chính là nhờ Hướng Đạo sinh chấp
hành nghiêm chỉnh nguyên tắc phi chính trị trong
mọi sinh hoạt. Từ những năm đầu thập niên 1900,
những cuộc xung đột chính tri làm lung lay nề nếp
phi chính trị của Hướng Đạo đă xẩy ra như Cuộc
Tranh Đấu Nhân Quyền Nam Mỹ, Phong Trào Quốc Gia
Kháng Chiến ở Ấn Độ, Xung Đột Chủng Tộc ở châu
Phi. Tiếp đến là các cơn lốc chính trị tại châu
Âu, châu Á, châu Phi qua hai cuộc chiến Thế giới
I (1914-1918), II (1939-1945) và vô số các biến
động lớn, nhỏ trong 100 năm qua đă kéo theo cả
trăm, ngh́n lần các thế lực chính trị trấn áp,
mua chuộc, lợi dụng danh nghĩa Hướng Đạo. Nhưng
Hội Đồng Hướng Đạo thế giới (WOSM và WAGGGS) đă
trực tiếp dấn thân can thiệp trên nguyên tắc tôn
trọng và thông hiểu lẫn nhau giữa giới đương quyền,
giới đấu tranh dành quyền và các đơn vị Hướng Đạo
bị kẹt trong gọng kềm tranh chấp. Trong quá
tŕnh can thiệp, những trưởng Hướng Đạo dính líu
vào chính trị phải từ chức hoặc phải công khai
phân định rơ ràng trước tập thể về hành động
tách biệt khuynh hướng hay quyền lợi chính trị
cá nhân và chủ trương phi chính trị của đoàn thể
Hướng Đạo. Theo trưởng Gardner đă dẫn ở trên
th́ sức sống bền bĩ và ngày càng vững mạnh của
Hướng Đạo chủ yếu là nhờ sự nhất quán của một
tinh thần phi chính trị như thế.
3. Con người tốt và
công dân tốt (good person, good citizen).
Người ta
thường dẫn ư của Aristote về sự phân biệt giữa
một người tốt và một công dân tốt. Một người
tốt có thể là một người có nghề nghiệp giỏi, làm
việc siêng năng; nhưng anh ta có thể chưa phải
là một công dân tốt trong nghĩa vụ tự giác đóng
thuế chẳng hạn. Bởi vậy, phong trào Hướng Đạo
là một tổ chức quốc tế; nhưng mỗi Hướng Đạo sinh
c̣n phải rèn luyện thành một công dân tốt của tổ
quốc ḿnh. Khuynh hướng sinh hoạt để trở thành
một công dân tốt đă giúp Hướng Đạo sinh tránh
được những sự hoài nghi tiêu cực, tránh được
những mâu thuẫn trầm trọng giữa giới cầm quyền
và đoàn thể quần chúng Hướng Đạo.
Các em đoàn sinh
GĐPTVN thân mến,
Nếu mỗi chúng ta tự
đặt ḿnh trong bối cảnh địa phương nơi đất nước
ḿnh đang ở, thử quan sát và suy nghĩ về những
nguyên tắc sinh hoạt cơ bản của phong trào Hướng
Đạo quốc tế; rồi từ đó nh́n lại đơn vị GĐPT của
ḿnh. Các em thấy ǵ và nghĩ ǵ về thực trạng
sinh hoạt hôm nay và hướng đi tương lai cho GĐPT
của các em?
Xin hẹn các em thư
sau (3) để chúng ta tiếp tục trao đổi với nhau
một hướng đi mà mỗi chúng ta đều phải vừa là một
thủy thủ, vừa là một quan sát viên và cũng là
một thuyền trưởng cho chính “con tàu đời” của
ḿnh.
Nhân mùa Vu Lan, thân mến chúc
các em những tháng ngày đầy hiếu hạnh.
Nguyên Thọ Trần
Kiêm Đoàn
Liên lạc:
Doantran@sbcglobal.net
http://www.trankiemdoan.net
(Trích
tap
chi Van Hoa Phat Giao )
trở về tôn giáo - phật
giáo