“ Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội ”
(Tặng các em học sinh trường THPT Pleiku, Đặng Huy Trứ của tôi)
Làm sao tôi có thể quên được những nghĩ suy, cảm xúc lúc mới lên phố núi Pleiku:
“ Được chắp cánh trong nhà trường Cách mạng,
Một sớm mai Xuân tôi rời Huế thân yêu.
Vali nặng bởi chứa đựng rất nhiều.
Niềm tin nhiệt tình ước mơ nguyện vọng…
Ơi Gialai-Kontum hè như mùa đông.
Mây xuống thật thấp vờn trên đồi thông.
Cơn mưa giữa mùa vỡ òa xuống phố.
Chợt nhớ người yêu thoáng chút bâng khuâng…”
Đời thầy giáo của tôi bắt đầu từ những ngày hè đó. Đã 34 năm và không dưới hàng trăm lần nhận hoa cùng những lời chúc mừng dịp Xuân về hoặc 20.11, sao lần nào tôi cũng thấy cay cay nóng nóng mắt mũi.. Những bông hoa hồng kèm theo lời chúc thân thương trước sau như một của các em học sinh thường làm tôi chạnh lòng. Và tôi đã say sưa đọc không biết bao nhiêu lần những bài thơ đỏ, xanh, vàng… để tạ lòng các em thân yêu qua bấy nhiêu năm…
Đường lên Gialai mùa xuân
Hoa quỳ vàng rực trắng rừng bông lau
Bảy trăm thước ở trên cao
Nối trời đât, những vì sao tình người
Có em đi giữa cuộc đời
Đâu vùng xuôi ngược cũng trời quê hương… ( Lên núi)
Còn đám học trò người dân tộc khi nghe tôi đọc bài đó thì đã to nhỏ rằng thầy nói tiếng kinh rất sỏi.! Trời đất, các em lâu nay cứ tưởng tôi là người dân tộc.
Biết bao buồn vui trong cuộc đời thầy giáo. Tuổi xuân tôi gắn liền “Thời xa vắng”: Nhà trường – nhường trà, thầy giáo – tháo giày, giáo án – dán áo.v.v.. Cái thời mà Cửa hàng Mậu dịch ghi thông báo: “Hôm nay có bán thịt (cho) giáo viên”
Thiếu thốn, gian khổ và… đau khổ như vậy nhưng chúng tôi vẫn sống rất vui. Khu tập thể GV của trường đã phong cây mít danh hiệu “chiến sĩ thi đua” cấp tỉnh vì cứu đói cho chúng tôi hơn 10 năm trời. Đêm đêm chong đèn soạn bài, chấm bài đen cả lỗ mũi. Ngày ngày lên lớp, dỗ nhiều hơn dạy, dắt học trò đi lao động, sinh hoạt Đoàn, Hội, viếng nhà HS v.v.. Và tôi đã nói thật: “ Phải ăn bận đàng hoàng sạch sẽ. Mà bụng cồn cào củ sắn củ lang. Thiên hạ ngợi ca thầy giáo thiêng liêng. Mà mỉa mai giáo chức là giứt cháo!”
Nhưng sá gì. Tuổi xuân thầy giáo- tôi vẫn vui với tình yêu, bè bạn, cuộc sống suốt 15 năm ở Tây Nguyên. Cây mít già trong khu tập thể trường-người chiến sĩ thi đua ấy, đã cho chúng tôi mỗi năm không dưới một trăm trái để chế biến 9 món ăn hợp khẩu vị…đói. Những nồi canh “toàn quốc” lung linh vài váng mỡ không làm cho bụng mấy thầy Vưu, Phùng, Phiến,… no lòng. Nhưng chúng tôi vẫn tươi trẻ, vẫn như chim ca hát giữa mùa xuân, vẫn như hoa phơi sắc giữa trời hồng, lòng rạo rực thấy tràn trề sức sống…
Và rồi, cũng đến lúc tôi phải xuống núi về với Huế yêu thương.
Mới đó đã 15 năm Huế ơi.
Xa em từ thuở biết yêu đời.
Một điệu Hành vân ôi da diết.
Bao lời Lưu thủy nhớ chơi vơi.
Trường tiền soi bóng dòng Hương biếc.
Vỹ dạ nghiêng mình Cồn hến vơi.
Ngày đi Mẹ dặn 5 năm nữa…
Nay đã 15 năm rồi Mẹ ơi…
Về ở Huế, tôi như kéo màn sang một cảnh khác của vở kịch cuộc đời.
Những năm 90 của thế kỷ trước, đất nước bắt đầu vào Xuân, thay da đổi thịt và người thầy giáo tôi cũng đổi thịt thay da. Lương bổng cũng không còn là duy tâm, đời thường cũng đã coi trọng nghề giáo, thầy giáo. Thi vào ĐHSP không còn là chuyện chuột chạy cùng sào nữa. Nghe đâu có một số GV đã thành lập “CLB quí tộc” (thu nhập 10, 15 triệu ngoài đồng lương hàng tháng). Trong khi đời sống GV đang đi lên thì dường như giáo dục đang có chiều hướng đi xuống!…
Quá cái tuổi “tri thiên mạng”, hình như con người thầy giáo tôi không còn Xuân, còn “lửa” nữa. Từ một góc nhìn nào đó, tôi đã vô tình góp phần làm cho cái chiều hướng đi xuống kia nhanh hơn. Tôi đã có lỗi không nhỏ với các học trò thân yêu của mình. Tôi đã phụ lòng tin yêu của các em – mùa Xuân của xã hội.
Việc đưa CNTT vào dạy học đang trở thành một phong trào rầm rộ khắp cả nước, đâu phải là chuyện khó khăn không làm được đối với môn Văn. Thế mà tôi cứ nại cớ… mất cái duyên, cái hồn của người thầy, mất cái nét đẹp truyền thống của phấn trắng bảng đen.. nên khư khư không chịu ứng dụng. Thế là giờ tôi dạy thiếu sự trình diễn của máy tính hiện đại có những màn bay lượn ngoạn mục của con chữ và hình sặc sỡ giúp các em vui mắt..
Ngày xưa khi còn Xuân, còn “lửa”, tôi đã cỡi “con ngựa già của Chúa Trịnh” vượt cả chục cây số ngàn băng rừng lội suối về các làng dân tộc thăm gia đình học sinh, vui từng củ sắn củ lang, từng thưởng thức món mắm chuột… để làm công tác chủ nhiệm. Thế mà nay, có cả chiếc Honda doi moi, nhà HS chỉ đi mươi phút, mà suốt năm tôi chẳng biết các em ở đâu, nhà cửa thế nào.. Trước đây, giờ sinh hoạt CN có bao giờ đủ cho tôi đâu. Nào là xem xét việc cũ, bàn việc mới. Nào là thầy hát, trò hò vui chơi. Nào là tâm tình như anh em.v.v.. Còn bây giờ, tôi đã bị lây cái bệnh của một số thầy cô giáo trẻ ngáp dài ngáp ngắn chống…lụt trong giờ CN.
Thời tuổi trẻ, tôi dành nhiều thời gian đầu tư cho việc đọc và soạn giáo án. Tay còn khỏe nên viết nhiều, viết dài. Giọng và phổi còn tốt nên nói suốt cả buổi không bể, không mệt (cũng có khi nói dài, nói dai, nên nói dại.. làm giáo án khét lẹt). Còn bây giờ, tôi đã học được kinh nghiệm các đàn anh-và nhiều đàn em: Tinh giản. Tinh giản đến mức tối giản theo phương châm: càng soạn càng ngắn. Và như thế giờ dạy rất tùy hứng, tràn lan, các em sẽ ngợp trong mớ kiến thức bề bộn hoặc không đọng được gì cả. Tội cho các em.
Càng lớn tuổi con người ta càng khó tính. Biết vậy mà tôi vẫn cứ khó chịu chứ không chịu khó trước một số hiện tượng hơi bất thường của học sinh. Có em tóc nhuộm màu, có em tóc lởm chởm. Lại có em mặc quần không nịt, đi dép Nhật v.v.. Tôi phải mất nhiều phút để la rầy, có khi quát mắng nữa. Một hôm có 3 em mắc 3 lỗi khác nhau. Tôi kêu lên đứng hàng ngang trước lớp để phê bình. Tôi hỏi em bên trái: Sao em nhuộm tóc? Em thứ 2 trả lời: “Thưa thầy em có nhuộm tóc đâu?” Tôi nhìn nó và quát: Thầy chưa hỏi em! Tức khắc đứa thứ 3 đáp: Dạ, em chưa nói gì cả ạ. Cả lớp cười rộ lên, tôi càng bực mình vì cái bệnh con mắt quái ác. Thế là giờ học đó hỏng bét…
Các em học sinh của tôi ơi, những mùa xuân của tôi ơi, còn rất nhiều, rất nhiều lỗi của thầy nữa trong thời gian qua. Tiếc quá, tuổi tác và bao nhiêu hệ lụy cuộc đời đã làm thầy mất…lửa, mắc những sai sót không nên có trong việc dạy dỗ các em. Thầy dạy em biết yêu văn học, là yêu đời yêu cuộc sống đấu tranh. Thế mà thầy lại không thể đấu tranh với chính mình để giữ mãi ngọn lửa nhiệt tình tuổi trẻ năm nao, giữ mãi mùa xuân cuộc đời… Lòng thầy bỗng rưng rưng. Bông hồng và những lời chúc mừng của các em thầy vẫn nhận, nhưng … Thưa em mùa xuân, thầy có lỗi.!
Huế tháng Hạ năm 2011
Nguyễn Viết An Hòa
(GV Trường PTTH Pleiku 1976-1990.
Trường THPT Đặng Huy Trứ, TT Huế từ 1991- nay)
______________
** Nguyễn Viết Kế, 15 Lý thái Tổ, P. An Hòa, Thành phố Huế
ĐTDĐ: 0905 238 471
