Quý bạn hiền,
Cái đề của bài viết “Giọt Nước Mắt Sa Di”, thoạt nghe, cứ tưởng như tiếng vọng ai hoài của một cuốn phim truyện đầy tình cảm éo le như Dạ Cổ Hoài Lang hay Hồi Chuông Thiên Mụ… vào một thuở xa xưa!
Nhưng không! Rằng thưa, kẻ viết những dòng này xin được kể một câu chuyện “rất thời thượng” mới xẩy ra hôm qua ngay trên thành phố Sacramento, thủ phủ tiểu bang California này. Dòng thời gian vẫn còn vương nước mắt mang dư vị “thiếu nữ vu quy nhật”, sưởi ấm niềm vui chưa tan và nụ cười chưa tắt của một tu sĩ Phật giáo hàng Sa di “thất thập cổ lai hy”!
Khi nói đến hình ảnh Sa Di, người theo đạo Phật đã quen với những hình ảnh sân chùa đều liên tưởng đến một chú tiểu hay chú điệu tóc trái đào chỏm trước chỏm sau, mặc áo nâu sòng, còn nhảy chân sáo; xách gàu tưới cây hay lượm hoa rơi, quét lá ở sân chùa. Nhắc lại một chút về danh từ nhà Phật dành cho các đối tượng xuất gia tùy theo tuổi tác: Từ 7 đến 70 tuổi, không bị dị tật đều được xuất gia. Có 32 dị tật gọi là Ác Già Nạn thì không được xuất gia (ví dụ như tay chân què quặt “tứ chi bất cụ, bất thành Sa Môn” – Chân tay không đủ không thành sa môn… chẳng hạn). Sa Di là cửa đầu tiên của người xuất gia. Từ 7 đến 12 tuổi là Khu ô Sa di hay Sa di Đuổi quạ. Từ 13 đến 19 tuổi là Ứng pháp Sa di. 20-70 tuổi gọi là Danh tự Sa di. Hiền hữu Trần Duy Phô xuất gia gần niên kỷ thất thập nên có thể gọi là Danh tự Sa di Thông Đạo mà không lo bị quở!
Giọt nước mắt Sa di Thông Đạo
Trong rừng áo vàng, áo đỏ thắm, áo đỏ thậm, áo nâu sòng, áo màu lam… đâu đó dưới bóng Phật đài, có “lão Sa di Thông Đạo” là anh Trần Duy Phô – người đã qua một chặng đường dài với hành trình Phật giáo: Tuổi trẻ Phật tử, thanh niên sinh viên Phật tử, quân nhân Phật tử, người tha hương Phật tử và kẻ xuất gia làm nhà sư Phật giáo. Nhưng duyên (thiện duyên) và nghiệp (thuận nghiệp) trùng trùng của anh vẫn còn tương tác nên nếp sống tu hành thanh tịnh và sinh hoạt đời thường vẫn lai vãng theo anh.
Trên con đường tìm về dòng thánh chánh pháp là xuất gia đi tu, anh đã được toại nguyện khi quỹ thời gian cuối đời đã mỏng. Nhưng giữa nẻo trầm luân của biến hiện đời thường, sa di Thông Đạo cũng vẫn còn thấp thoáng với chuyện gia đình và xã hội. Người xuất gia có thể bỏ qua không dính mắc với chuyện thị phi thiên hạ; nhưng trường hợp đó là chuyện thiết thân của gia đình và dòng tộc thì ít nhiều cũng phải cưu mang thôi.
Sáng nay, mùa Tốt Nghiệp tại Mỹ, ngày đầu tháng 6 năm 2019, tôi đã chứng kiến “giọt nước mắt sa di”! Và tôi cảm thấy mắt mình cũng cay cay theo một dòng đồng cảm nào đó lặng lẽ dâng trào khi Sa di Thông Đạo phát biểu: “… chúng con xuất thân từ gia đình nghèo khổ trong khung cảnh đồng chua nước mặn quê mùa nhưng ngày hôm nay nhờ ân đức tổ tiên, hồng ân Tam Bảo và năng lượng lành địa linh nhân kiệt của hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ, gia đình con, bản thân con và các cháu mới có được ngày hôm nay…”
Niềm vui gia đình ngày Tốt nghiệp
Sáng nay chú Sa di Thông Đạo đã cảm động phát khóc khi thưa thỉnh với các vị tăng ni và quan khách trong buổi gia đình cúng dường trai tăng để mừng cháu con gái út Trần Thị Khánh Hiền, Pháp danh Quảng Diệu Thảo tốt nghiệp Y khoa Bác sĩ. Khánh Hiền cũng là đoàn sinh và huynh trưởng Gia Đình Phật Tử Kim Quang tại Sacramento. Cháu tốt nghiệp Tiến Sĩ Y Khoa (MD: Medical Doctor) tại đại học Wisconsin (University of Wisconsin School of Medicine and Public Health) và được học bổng toàn phần thụ huấn và thực tập chuyên môn ngành Sản Phụ Khoa (Obstetrics and Gynecology) thêm 4 năm nữa tại đại học SUNY Upstate Med University ở New York: Tổng cộng 24 năm đèn sách! (12 năm phổ thông, 8 năm đại học, 4 năm chuyên khoa). Ai đã từng ở trong hệ thống giáo dục của Mỹ mới hiểu hết một sinh viên Y Khoa đi vào Chuyên khoa (Specialist) phải xuất sắc và khó đến mức nào! Ngày xưa phải mất 10 năm đèn sách (Thập niên đăng hỏa) để chuẩn bị cho trường văn, trận bút của một giấc mơ thành khóa sinh, sĩ tử thi thố tài năng chữ nghĩa với đời để được công hầu khanh tướng. Ngày nay, thời gian gần gấp ba để thành nhân chuẩn bị vào đời.
Trần Thị Khánh Hiền trong ngày Tốt nghiệp MD
Cả một chặng đường dài thử thách “trường đồ tri mã lực” cho Sa di Thông Đạo. Thiếu thời, cũng vươn lên từ quê nghèo để được làm học trò, sinh viên. Trưởng thành, vào lính (sĩ quan Thủ Đức khóa 3/72), vào tù Cải tạo sau 1975, định cư Hoa Kỳ theo diện HO. Tình thần hiếu đạo và hiếu học là điểm sáng cho cả gia đình anh – mà bây giờ tôi phải gọi bằng “chú” – vươn tới.
Qua nhiều năm dài trên đất Mỹ, anh đã theo học ngành Xã Hội và tốt nghiệp Cử nhân Xã Hội (BSW), Thạc sĩ Xã Hội (MSW: Master of Social Works). Tôi cũng có được niềm vui đã từng là ông giáo Field Instructor cho sinh viên bạn mình Trần Duy Phô trong cả hai chương trình Cử nhân và Thạc sĩ tại đại học California State University. Tinh thần hiếu học của gia đình thề hiện với chị Hạnh, bà xã anh Phô là một giáo sư trung học đệ nhị cấp trước 1975; cháu Quang, con trai anh Phô đang theo học chương trình thạc sĩ.
Với dòng đời thăng trầm như vận nước nổi trôi, nhưng sự nhất quán đối với Đạo Phật là một dòng đời trôi chảy miên mật đối với Anh. Khi còn ở quê nhà, anh Duy Phô là thành viên năng nỗ trong chương trình từ thiện của Bác Siêu – Một hoạt động từ thiện khiêm tốn của các Phật tử trong khung cảnh nhà nghèo của Huế nhưng có lịch sử trong sáng và lâu dài nổi tiếng được mọi người tán thán và kính nể. Qua Mỹ, sau những tháng ngày dài đi học, đi làm và năng nỗ tham gia công tác từ thiện (sáng lập viên và trưởng Hội Từ Bi Quán Thế Âm) cho đến tuổi về hưu, Anh Phô mới thế phát xuất gia thành Sa di Thông Đạo. Và, từ giờ phút nầy trở đi tôi sẽ gọi Anh bằng Chú nhé.
Trước đây, tôi đã có viết một bài về trường hợp xuất gia của anh Trần Duy Phô. Mời bạn đọc:
http://www.trankiemdoan.net/butluan/tongiao-phatgiao/tamsuvoibanhiensapxuatgiaditu.html
Mùa Tốt Nghiệp tại Mỹ năm 2019, với nỗi cảm xúc của bậc làm cha mẹ, người nuôi duỡng, bảo trợ, thân nhân không phân biệt tuổi tác, địa vị xã hội hay hoàn cảnh xuất thân đã góp phần đào tạo cho một con em học hành thành tài đến ngày tốt nghiệp. Trong nguồn cảm xúc chung, tôi đã mời bạn trở về cảm nhận nỗi niềm xúc động và hân hoan của một người bán thế xuất gia Phật giáo có con tốt nghiệp như trường hợp chú Thông Đạo.
Cứ mỗi lần nghe “điệu nhạc tốt nghiệp” quá quen thân và đầy cảm xúc trong hầu hết lễ tốt nghiệp tại các trường phương Tây mà nhất là Mỹ và Anh, tôi lại có cả một dòng hoài niệm và cảm xúc mênh mông cho chính bản thân mình, con cháu trong gia đình và bằng hữu.
Gần nửa thế kỷ, bài hát mình được nghe đầu tiên mà tần số rung động vẫn còn nguyên vẹn như thuở ban đầu, không có gì thay đổi trong lòng mình: Đó là giai điệu “ĐẤT HY VỌNG VÀ VINH QUANG” (LAND OF HOPE AND GLORY) mà hầu hết các trường học ở Mỹ và gần khắp thế giới dùng mở đầu các buổi lễ TỐT NGHIỆP từ cấp Tiểu học đến Đại Học.
“Land of Hope and Glory” là một bài ca yêu nước của Anh do A.C. Benson viết lời và Edward Elgar phổ nhạc vào năm 1902.
Nguyên tác lời của Benson:
LAND OF HOPE AND GLORY
Land of hope and glory, mother of the free,
How shall we extol thee, who are born of thee?
Wider still and wider shall thy bounds be set;
God, who made thee mighty, make thee mightier yet…
(tạm phóng dịch)
ĐẤT HY VỌNG VÀ VINH QUANG
Mẹ của tự do, đất hy vọng và vinh quang,
Sao nói hết lời vinh danh nguồn cội ?
Vang vọng mãi mênh mông trời đại hải;
Thiêng Liêng ơi Người mãi mãi huy hoàng…
Và giai điệu của Edward Elgar.
Mời nghe trình tấu và diễn nhạc như sau:
https://www.youtube.com/watch?v=3Fxp-HOmAEw
Ở quê nhà có phượng hồng báo tin mùa Tốt Nghiệp. Nơi quê người có nỗi xúc động dâng trào biểu hiện dưới muôn vàn hình tướng. Bao nhiêu giọt nước mắt mừng vui như giọt nước mắt Sa di. Chúc mừng và chia vui với Sa di Thông Đạo cùng gia đình. Rất khen ngợi cháu Thái Hiền và chung vui với GĐPT Kim Quang.
Sacramento, mùa Tốt nghiệp 2019
Trần Kiêm Đoàn
